Antieke kroonluchter herkennen

Geschiedenis van de kroonluchter

De geschiedenis van de kroonluchter gaat al terug tot de Middeleeuwen of verder. Er was toen alleen nog licht mogelijk van kaarsen en olielampen. In de 19 eeuw was er de eerste elektrische verlichting en licht van gaslampen, naast kaarsen en petroleum. De eerste kroonluchters met gloeilampen zijn gemaakt vanaf 1911.

De gloeilamp is in 1879 door Edison uitgevonden maar pas vanaf 1911, door het gebruik van de wolfraamdraad, goed bruikbaar voor huishoudens.
Dit was een succes en vanaf 1911 zijn begon de productie van elektrische lampen. Ook werden er veel kaarsenkroonluchters omgebouwd voor gloeilampen.

Hoe herken ik een antieke kroonluchter?

Een antieke kroonluchter is oorspronkelijk gemaakt voor kaarsen. Deze kroonluchters werden met de hand gemaakt, vaak in kleinere oplagen of in opdracht.
Na de introductie van de elektriciteit en de gloeilamp zijn er vanaf circa 1910 veel antieke kroonluchters voorzien van bedrading en fittingen. Deze lampen zijn onder meer te herkennen aan doorboorde vetvangers en kaarsenhouders. De bedrading loopt over of langs het frame.

Vanaf 1910 en nog steeds worden er kroonluchters gemaakt met de bedrading over het frame. Deze zijn te onderscheiden van een “echte” antieke kroonluchter omdat hier de bedrading van onderen in de kaarsenhouder bij de fitting uitkomt.
De fittingen werden van hout gemaakt met een messing opzetstuk voor de gloeilamp.

Herkennen antieke gaslamp

Antieke gaslampen zijn te herkennen aan de gaskranen in de armen. Het gas stroomde via een centrale gaspijp vanuit het plafond naar de armen. Elke arm had een eigen gaskraantje, een voorloper van de huidige dimmer. Later zijn veel antieke gaslampen omgebouwd voor elektriciteit. Waar het gas stroomde, stroomt nu de elektriciteit door de bedrading.

Op de foto zien we de bedrading door de armen, het gaskraantje is verwijderd.

Kristal, loodkristal, halfkristal en kristalglas

Kristal is glas waaraan lood is toegevoegd, we noemen het daarom ook loodkristal.
Omdat lood giftig is wordt dit tegenwoordig weinig meer toegepast.
Ter vervanging wordt er kristalglas gemaakt, glas zonder lood.

Vanaf de zeventiende eeuw werd in Italië glas gebruikt om kroonluchters te maken. Vooral de Venetiaanse kroonluchters zijn beroemd en worden nog steeds gemaakt.

Aan het eind van de zeventiende eeuw werd in Engeland het loodkristal ontdekt.
Dit is dus glas waaraan een percentage lood is toegevoegd. Het lood in het glas breekt het licht zodanig dat dit uiteenvalt in alle kleuren van de regenboog. Door toevoeging van lood gaat het glas ook zingen als je er tegen aan tikt. Een nadeel is dat loodkristal kwetsbaarder is.
Halfkristal is glas met een geringe hoeveelheid lood.

Bergkristal in kroonluchter

In de achttiende eeuw werden in Duitsland, Oostenrijk en Frankrijk kroonluchters behangen met bergkristal. Dit kristal werd gedolven in de Alpen. De stukken kristal werden met de hand geslepen in vele vormen. Alleen in antieke kroonluchters kunnen we dit kristal nog aantreffen.

Modern Boheems kristalglas

Veel kroonluchters uit de twintigste eeuw zijn met Boheems kristalglas behangen. Er zijn wel kwaliteitsverschillen te zien. De pegels zijn in een vorm gegoten en met de hand of machinaal geslepen. De kwaliteit van de vorm, het slijpen en het kristalglas zijn bepalend voor het eindresultaat.

Modern Swarovski Strass kristal

Het moderne Swarovski Strass kristal wordt tegenwoordig als het mooiste kristal beschouwd. Het is zeer helder, vrij van gebreken en heeft een unieke schittering. Strass kristal heeft een messcherpe facetsnede. Vanaf 1960 wordt dit kristal ook in kroonluchters gebruikt. Het nadeel is dat het kristal zacht is en dus snel schilfert.

Gekleurd glas en kristal

Gekleurd glas of kristal in een antieke kroonluchter vraagt creativiteit en durf bij gebruik in een hedendaagse interieur maar het resultaat kan zeer exclusief zijn. In Italiaanse kroonluchters zien we vaak gekleurde kristallen. In Franse kroonluchters uit de Art Deco periode zien we vaak kristallen in de kleuren paars en amber.

Categorieën antieke kroonluchters

Het herkennen van oude en antieke kroonluchters is nog wel eens lastig.
Er zijn een aantal boeken en herdrukken van oude catalogi over antieke kroonluchters, maar dit betreft meestal antieke lampen van voor 1910.

Omdat veel kroonluchters jonger zijn, geven wij hier een indeling van kroonluchters die na 1910 zijn gemaakt, met wat achtergrondinformatie.

We onderscheiden een aantal categorieën kroonluchters.
Bij de aanschaf van een kroonluchter is vaak de eerste vraag die gesteld wordt naar welke categorie de voorkeur uitgaat.
Van elke categorie hebben wij altijd meerdere lampen waaruit een keuze gemaakt kan worden.
Overigens zijn het altijd unieke exemplaren, maar van sommige lampen hebben we meerdere exemplaren. Deze staan bij de stellen lampen.

Kasteellamp

Onze kasteellampen zijn geschikt voor een grote kamer.  In kastelen zijn de kamers groot en hoog, maar hoe groot moet een kroonluchter zijn?

Lees ons advies op de pagina de kroonluchter bij u thuis.

Hollandse kroonluchter

De Hollandse kroonluchter is al bekend vanaf de zestiende eeuw en werd vooral geliefd in de Nederlanden.
De kroonluchter is gemaakt van messing of brons en kenmerkt zich door een grote bol aan de onderkant en de S-vormige armen. De bol zorgt voor evenwicht en extra schittering. De lamp wordt daarom ook bolkroonluchter, balkroonluchter of gewoon bolkroon genoemd. In België staat dit type bekend als Vlaamse luster.
De Hollandse kroonluchter zien we in kerken en kastelen maar ook in particuliere huizen. Door de sobere en tijdloze vorm past de bolkroon in elk interieur.
Vanaf 1950 zijn er ook verchroomde en vernikkelde bolkroonluchters gemaakt. Deze staan mooi in een moderne inrichting zonder koperkleuren en in een woonkeuken met staal en chroom.

Franse kroonluchter

De Franse kroonluchter kenmerkt zich door een messing of bronzen frame waar vele pegels aanhangen. Het opgaande middendeel bestaat uit een of meerdere glazen siervazen afgewisseld met kleine sierarmen waaraan ook weer pegels hangen. De kaarsenvetvanger is van messing of brons of van glas. Aan de vetvanger kunnen ook pegels hangen. Tussen de kaarsenarmen zijn soms ook kortere armen gemonteerd waar ook weer pegels aanhangen.
Er zijn vele variaties in pegels, vooral de antieke handmatig geslepen pegels zijn vaak kleine kunstwerkjes. Een enkel chipje is onvermijdelijk gezien de leeftijd.
De Franse kroonluchter is geschikt geschikt voor een klassiek interieur maar ook als unieke blikvanger in een moderne inrichting.
Onder invloed van de Art Deco zijn er vanaf 1920 ook Franse kroonluchters gemaakt in een wat strakkere vorm met een verchroomd of zilverkleurig frame. Deze variant komt mooi uit in een modern interieur waar verder geen messing, koper en goudkleuren toegepast zijn.

Maria Theresia kroonluchter

Maria Theresia, keizerin van Oostenrijk in de achttiende eeuw, werd verliefd op kristallen Boheemse kroonluchters.
Sindsdien draagt dit type kroonluchter haar naam.
Dit type kenmerkt zich door platte, stalen armen die met een goudverf zijn afgewerkt. Elke arm is aan beide zijden bedekt met glazen stroken, vastgezet door glazen rozetten, die de buiging van de armen volgen.
Aan de armen hangen de pegels.
Het opgaande middendeel is opgebouwd uit een of meerdere siervazen.
De Maria Theresia kroonluchter toont erg helder door al het kristalglas en komt mooi uit in een licht interieur.

Zakkroonluchter, sac à perles, empire kroonluchter

De zakkroonluchter, sac à perles in het Frans of empire kroonluchter, is ontstaan in het midden van de achttiende eeuw.
Typerend is dat aan de onderzijde van de lamp de diamantkristallen of kralen in een zakvorm geregen zijn.
Vanaf de top van de lamp, de kroon, lopen ook kettingen van kristallen naar de ring waaraan de zak is gemonteerd.
Rondom de ring waren oorspronkelijk kandelaars bevestigd.
Na de introductie van de elektriciteit werden de kaarsen op de ring vervangen door gloeilampen en werden er ook gloeilampen in de lamp gemonteerd.
Daarna zijn er ook zakkroonluchters zonder kaarslampen met alleen binnenverlichting gemaakt.
Dit type is geliefd door zijn eenvoudige en strakke vorm en afgeschermd licht.

Italiaanse kroonluchter

Dit is een wat algemene benaming voor sierlijke kroonluchters met een frame van verguld metaal, vaak met bladeren en bloemen en rijk voorzien van pegels, soms gekleurd en kralenkettingen.
Deze kroonluchters tonen minder formeel en doen het goed in zowel klassieke als moderne interieurs, slaapkamers en serres.

Lantaarn, hallamp en ganglamp

In een hal of een gang werd meestal een lantaarn lamp opgehangen.
Kenmerkend voor een lantaarn hallamp is dat de kaarsen werden afgeschermd door ruiten tegen de wind.
De meest voorkomende ganglampen zijn rond en zeshoekig.
Een lantaarn kan sober zijn maar ook barok geornamenteerd, voor elke hal en gang toepasbaar.
De hoogte van de hal is bepalend voor de afmetingen van de hanglamp.
Antieke hallampen zijn niet zo groot, een diameter van 20 tot 30 cm is meestal voldoende als mooie binnenkomer.

Plafonnière

Een plafonnière is ontstaan na de introductie van de gloeilamp, toen werd het mogelijk om lampen direct tegen het plafond te bevestigen. Plafondlampen zijn zeer geschikt voor lagere ruimtes waar gelopen wordt.
We hebben Italiaanse plafonnières, kristallen plafonnières en klassieke plafonnières.

Wandlamp

Wandlampen worden vooral gebruikt als lichtaccent aan een muur. Ook naast een spiegel is het handig om lampen te hebben die het gezicht verlichten.
We hebben Hollandse wandlampen, Italiaanse wandlampen, kristallen wandlampen en klassieke wandlampen.

Staande lampen, vloerlampen, bureaulampen, tafellampen

Een staande lamp is makkelijk te verplaatsen en daarom overal toepasbaar, op een bureau, een kastje of op de vloer. Prettig als leeslamp, om een donkere hoek uit te lichten en als verfraaiing van het interieur.

Bouillotte lamp

De Bouillotte lamp is een oud voorbeeld van een tafellamp, ontstaan in de 18e eeuw. Hij werd gebruikt voor het kaartspel Bouillottte. De lamp stond in het midden van de tafel en gaf zo licht op de kaarten zonder dat je erin keek. De kap schermt het kaarslicht af. De kap is verstelbaar omdat de lengte van de kaarsen variabel is.