“Wie veel kaarsen kon laten branden, investeerde ook in mooie kroonluchters”
We hebben een aantal boeken en herdrukken van oude catalogi over antieke kroonluchters gevonden, maar dit betreft meestal antieke lampen van voor 1910.
Omdat veel kroonluchters jonger zijn, geven wij hier een indeling van kroonluchters die na 1910 zijn gemaakt, gevolgd door wat achtergrondinformatie en onderhoud tips.
Categorieën antieke kroonluchters
We onderscheiden een aantal categoriën kroonluchters.
Bij de aanschaf van een kroonluchter is vaak de eerste vraag die gesteld wordt naar welke categorie de voorkeur uitgaat.
Van elke categorie hebben wij altijd meerdere lampen waaruit een keuze gemaakt kan worden.
Overigens zijn het altijd unieke exemplaren, maar van sommige lampen hebben we meerdere exemplaren. Deze staan bij de stellen identieke lampen.
Hollandse kroonluchter (Koperen, Vlaamse-, balkroon of bolkroon)
De Hollandse kroonluchter is al bekend vanaf de zestiende eeuw en werd vooral geliefd in de Nederlanden.
De kroonluchter is gemaakt van messing of brons en kenmerkt zich door een grote bol aan de onderkant en de S-vormige armen. De bol zorgde voor evenwicht en extra schittering.
De bolkroonluchter zien we in kerken en kastelen maar ook in particuliere huizen. Door de sobere en tijdloze vorm past deze kroonluchter in elk interieur.
Vanaf 1950 zijn er ook verchroomde en vernikkelde bolkroonluchters gemaakt. Deze staan mooi in een moderne inrichting zonder koperkleuren en in een woonkeuken met staal en chroom.
Franse kroonluchter
Dit type kenmerkt zich door een messing of bronzen frame waar vele pegels aanhangen. Het opgaande middendeel bestaat uit een of meerdere glazen siervazen afgewisseld met kleine sierarmen waaraan ook weer pegels hangen. De kaarsenvetvanger is van messing of brons of van glas. Aan de vetvanger kunnen ook pegels hangen. Tussen de kaarsenarmen zijn soms ook kortere armen gemonteerd waar ook weer pegels aanhangen.
Er zijn vele variaties in pegels, vooral de antieke handmatig geslepen pegels zijn vaak kleine kunstwerkjes. Hier en daar een chipje is onvermijdelijk gezien de leeftijd.
De Franse kroonluchter is bij uitstek geschikt voor een klassiek interieur.
Onder invloed van de Art Deco zijn er vanaf 1920 ook Franse kroonluchters gemaakt in een wat strakkere vorm met een verchroomd of zilverkleurig frame. Deze variant komt mooi uit in een modern interieur waar verder geen messing, koper en goudkleuren toegepast zijn.
Kristallen Maria Theresia kroonluchter
Maria Theresia, keizerin van Oostenrijk in de achttiende eeuw, werd verliefd op kristallen Boheemse kroonluchters.
Sindsdien draagt dit type kroonluchter haar naam.
Dit type kenmerkt zich door platte, stalen armen die met een goudverf zijn afgewerkt. Elke arm is aan beide zijden bedekt met glazen stroken, vastgezet door glazen rozetten, die de buiging van de armen volgen.
Aan de armen hangen de pegels.
Het opgaande middendeel is opgebouwd uit een of meerdere siervazen.
De Maria Theresia kroonluchter toont erg helder door al het kristalglas en komt mooi uit in een licht interieur.
Zakkroonluchter, sac à perle, empire kroonluchter
De zakkroonluchter, sac à perle in het Frans of empire kroonluchter, is ontstaan in het midden van de achttiende eeuw.
Typerend is dat aan de onderzijde van de lamp de diamantkristallen of kralen in een zakvorm geregen zijn.
Vanaf de top van de lamp, de kroon, lopen ook kettingen van kristallen naar de ring waaraan de zak is gemonteerd.
Rondom de ring waren oorspronkelijk kandelaars bevestigd.
Na de introductie van de elektriciteit werden de kaarsen op de ring vervangen door gloeilampen en werden er ook gloeilampen in de lamp gemonteerd.
Daarna werden er ook zakkroonluchters zonder kaarslampen met alleen binnenverlichting gemaakt.
Dit type is geliefd door zijn eenvoudige en strakke vorm en afgeschermd licht.
Italiaanse kroonluchter
Dit is een wat algemene benaming voor sierlijke kroonluchters met een frame van verguld metaal, vaak met bladeren en bloemen en rijk voorzien van pegels, soms gekleurd en kralenkettingen.
Deze kroonluchters tonen minder formeel en doen het goed in zowel klassieke als moderne interieurs, slaapkamers en serres.
Lantaarn en hallamp
In een hal en vestibule werd meestal een lantaarn opgehangen.
Kenmerkend voor een lantaarn is dat de kaarsen werden afgeschermd door ruiten tegen de wind.
De meest voorkomende vormen zijn rond en zeshoekig.
Een lantaarn kan sober zijn maar ook barok geornamenteerd, voor elke hal toepasbaar.
Plafonnière
Met de introductie van de gloeilamp werd het ook mogelijk om lampen direct tegen het plafond te bevestigen. Vooral in lage ruimtes waar gelopen wordt is dit een goede oplossing.
We hebben drie categorieën plafonnières, Italiaanse plafonnières, plafonnières met kristallen en plafonnières met een vaste kap.
Wandlampen, wandluchters
Wandlampen worden vooral gebruikt als lichtaccent aan een muur. Ook naast een spiegel is het handig om lampen te hebben die het gezicht verlichten.
We hebben Hollandse wandlampen, Italiaanse wandlampen, wandlampen met kristallen en diverse wandlampen.
Staande lampen, vloerlampen, bureaulampen, tafellampen
Een staande lamp is makkelijk te verplaatsen en daarom overal toepasbaar, op een bureau, een kastje of op de vloer. Prettig als leeslamp, om een donkere hoek uit te lichten en als verfraaiing van het interieur.
Kasteel lampen
Een selectie uit onze collectie van grote en bijzondere lampen die in een monumentale ruimte goed tot hun recht komen.
De kroonluchter bij u thuis
De hoogte van de ruimte is belangrijk voor de omvang van de kroonluchter. Een kleine kroonluchter heeft al snel een hoogte van 40 cm en met ketting en plafondplaat totaal 60 cm.
Indien u onder de lamp door wilt kunnen lopen, moet de hoogte van de ruimte dan minimaal 260 cm zijn.
Indien de lamp boven een eettafel of salontafel komt te hangen, kan de lamp lager hangen en daardoor ook groter zijn. Wij adviseren een hoogte van minimaal 160 cm gemeten vanaf de vloer tot het laagste punt van de lamp. Een plafondhoogte van 240 cm is dan voldoende.
De doorsnede van onze kroonluchters varieert van 40 tot 100 cm. Voor de meeste kamers en zalen is dit groot genoeg.
Amsterdamse kroonluchter in Brussel
Deze grote Hollandse kroonluchter heeft bovenin het wapen van Amsterdam. De kroonluchter heeft een mooie plaats gekregen bij Nederlanders die een stadsvilla in Brussel bewonen.
In dit geval was het nog de vraag of deze kroonluchter met de omvang van een meter niet te groot zou zijn. Zoals de foto laat zien en in het echt blijkt, is dit dus niet het geval, de kamer is hier bijna vier meter hoog, dan is een lamp niet snel te groot.
Hieronder ziet u nog een paar voorbeelden van antieke lampen in een interieur.
Geschiedenis van de kroonluchter
De geschiedenis van de kroonluchter gaat al terug tot de Middeleeuwen of verder. Er was toen alleen nog licht mogelijk van kaarsen en olielampen. In de 19 eeuw was er de eerste elektrische verlichting en licht van gaslampen, naast kaarsen en petroleum.
De eerste kroonluchters met gloeilampen zijn gemaakt vanaf 1911.
De gloeilamp werd al wel in 1879 door Edison uitgevonden maar pas vanaf 1911, door het gebruik van de wolfraamdraad, goed bruikbaar voor huishoudens.
Vanaf die tijd zijn er dan ook veel elektrische lampen gemaakt en heeft dit de overhand genomen.
Daarna zijn veel antieke kaarsenkroonluchters omgebouwd voor elektriciteit. Deze zijn onder meer te herkennen aan doorboorde kaarsenhouders. De bedrading loopt hier over of langs het frame.
Ook gaslampen zijn omgebouwd, deze zijn te herkennen aan de gaskranen in de armen. De bedrading loopt hier door de armen, waar voorheen het gas door ging. Hier is de kraan verwijderd
Glas en kristal
In Italië werden vanaf de zeventiende eeuw glazen kroonluchters gemaakt. Vooral de Venetiaanse kroonluchters zijn befaamd.
Aan het eind van de zeventiende eeuw werd in Engeland het loodkristal ontdekt. Dit is glas waaraan een percentage lood is toegevoegd. Het lood in het glas breekt het licht zodanig dat dit uiteenvalt in alle kleuren van de regenboog. Door toevoeging van lood gaat het glas ook zingen als je er tegen aan tikt. Een nadeel is dat het glas kwetsbaarder is. Halfkristal is glas met een geringe hoeveelheid lood.
Tegenwoordig wordt kristal gemaakt zonder toevoeging van metalen aan het glas. Dit noemen we kristalglas.
Bergkristal
In de achttiende eeuw werden in Duitsland, Oostenrijk en Frankrijk kroonluchters behangen met bergkristal. Dit kristal werd gedolven in de Alpen. De stukken kristal werden met de hand geslepen in vele vormen. Alleen in antieke lampen kunnen we dit kristal nog aantreffen.
Modern Boheems kristalglas
Veel kroonluchters uit de twintigste eeuw zijn met Boheems kristalglas behangen. Er zijn wel kwaliteitsverschillen te zien. De pegels zijn in een vorm gegoten en met de hand of machinaal geslepen. De kwaliteit van de vorm, het slijpen en het kristalglas zijn bepalend voor het eindresultaat.
Modern Swarovski Strass kristal
Het moderne Swarovski Strass kristal wordt tegenwoordig als het beste kristal beschouwd. Het is zeer helder, vrij van gebreken en heeft een unieke schittering. Strass kristal heeft een messcherpe facetsnede. Vanaf 1960 wordt dit kristal in kroonluchters gebruikt.
Gekleurd glas en kristal
Gekleurd glas of kristal in een antieke kroonluchter vraagt creativiteit en durf bij gebruik in een hedendaagse interieur maar het resultaat kan zeer exclusief zijn. In Italiaanse kroonluchters zien we dit vaak.
In moderne kroonluchters treffen we ook wel plastic pegels, bakjes en dergelijke aan. De schittering in deze lampen ontbreekt en na verloop van tijd worden ze dof. Let op dat ook in oude kroonluchters vanaf 1950 al plastic in plaats van glas verwerkt kan zijn. Wij verkopen deze lampen niet.
Restauratie en schoonmaken antieke kroonluchters
Wij maken al onze lampen grondig schoon en waar nodig restaureren we ze in onze eigen werkplaats.
Antieke lampen demonteren we en voorzien we van nieuwe bedrading en fittingen. Dit is nodig omdat de kans op kortsluiting bij oude bedrading, soms nog met stof bekleed, groot is.
Oude fittingen vervangen we als deze in slechte staat zijn.
Alle pegels worden van de lamp afgehaald en in een sopje afgewassen en met de hand afgedroogd. Dit geeft het mooiste resultaat.
Oude roestige draadjes vervangen we door nieuwe “gebruineerde” messing draadjes. Daarna monteren we de pegels weer.
Antieke kroonluchters als blikvanger
Het frame van een antieke kroonluchter is meestal van messing, brons of ijzer, al dan niet verguld.
We maken dit schoon zodat het vuil, nicotineaanslag en vet eraf is, maar poetsen het frame niet. Het oude patina blijft zo behouden.
Elke lamp ondergaat een dergelijke behandeling die van enkele uren tot enkele dagen kan duren.
Dit is veel werk maar noodzakelijk omdat de schittering van een kroonluchter het mooist is als deze goed schoon is.
Details als beschadigde pegels en roestige of rommelige draadjes vallen in een winkel niet direct op, maar wel als de kroonluchter bij u in huis hangt.
Een kroonluchter is een blikvanger en moet daarom ook in goede staat zijn.
Overigens, wij restaureren geen lampen voor derden.
Onderhoud
Omdat al onze lampen grondig schoongemaakt zijn is het onderhoud beperkt.
Het frame kunt u met een stofdoek stofvrij houden.
Wanneer de pegels dof worden, kunnen deze met een vochtige zeemlap en een sopje met schoonmaakazijn afgenomen worden.
Op onze pagina onderhoud vindt u meer informatie over het schoonmaken van een kroonluchter.
Onze kwaliteitscriteria
Uit bovenstaand verhaal kunt u diverse kwaliteitseisen afleiden om op te letten bij aankoop van een oude of antieke kroonluchter.
We zetten ze hier even op een rij;
– is de technische staat van de lamp in orde voor wat betreft de bedrading en fittingen,
– zijn er restauraties of defecten aan het frame,
– is de lamp echt schoon, ook in de middenflessen
– zijn alle glazen vetvangers identiek en heel,
– zijn de middenflessen heel,
– zijn de pegels in goede staat, zonder schilfers,
– zijn de pegels aan alle vetvangers en de kroonluchter identiek of zit er een goede regelmaat in,
– zijn de pegels goed en netjes geregen, met dezelfde kleur draad,
– zijn de draadjes nog sterk genoeg om de pegels te kunnen schoonmaken,
– zijn de glazen plaatjes langs het frame niet gebroken (Maria Theresia),
– vallen de strengen kristallen mooi en zijn ze identiek,
– zijn de plaatjes, rozetten en pegels van glas of kristal en niet van plastic,
– zijn de kaarshulzen schoon en niet verbrokkeld.
Wij zijn zeer kritisch en besteden veel tijd om al onze lampen aan bovenstaande kwaliteitseisen te laten voldoen.