Antieke kroonluchter herkennen

Het herkennen van een antieke kroonluchter is niet altijd makkelijk.
Er zijn een aantal boeken en herdrukken van oude catalogi over antieke kroonluchters, maar dit betreft meestal antieke lampen van voor 1910.

Omdat veel kroonluchters jonger zijn, geven wij hier een indeling van kroonluchters die na 1910 zijn gemaakt, gevolgd door achtergrondinformatie.

Categorieën antieke kroonluchters

We onderscheiden een aantal categorieën kroonluchters.
Bij de aanschaf van een kroonluchter is vaak de eerste vraag die gesteld wordt naar welke categorie de voorkeur uitgaat.
Van elke categorie hebben wij altijd meerdere lampen waaruit een keuze gemaakt kan worden.
Overigens zijn het altijd unieke exemplaren, maar van sommige lampen hebben we meerdere exemplaren. Deze staan bij de stellen lampen.

Hollandse kroonluchter (Koperen, Vlaamse-, balkroon of bolkroon)

De Hollandse kroonluchter is al bekend vanaf de zestiende eeuw en werd vooral geliefd in de Nederlanden.
De kroonluchter is gemaakt van messing of brons en kenmerkt zich door een grote bol aan de onderkant en de S-vormige armen. De bol zorgt voor evenwicht en extra schittering.
De bolkroonluchter zien we in kerken en kastelen maar ook in particuliere huizen. Door de sobere en tijdloze vorm past deze kroonluchter in elk interieur.
Vanaf 1950 zijn er ook verchroomde en vernikkelde bolkroonluchters gemaakt. Deze staan mooi in een moderne inrichting zonder koperkleuren en in een woonkeuken met staal en chroom.

Franse kroonluchter

De Franse kroonluchter kenmerkt zich door een messing of bronzen frame waar vele pegels aanhangen. Het opgaande middendeel bestaat uit een of meerdere glazen siervazen afgewisseld met kleine sierarmen waaraan ook weer pegels hangen. De kaarsenvetvanger is van messing of brons of van glas. Aan de vetvanger kunnen ook pegels hangen. Tussen de kaarsenarmen zijn soms ook kortere armen gemonteerd waar ook weer pegels aanhangen.
Er zijn vele variaties in pegels, vooral de antieke handmatig geslepen pegels zijn vaak kleine kunstwerkjes. Een enkel chipje is onvermijdelijk gezien de leeftijd.
De Franse kroonluchter is bij uitstek geschikt voor een klassiek interieur.
Onder invloed van de Art Deco zijn er vanaf 1920 ook Franse kroonluchters gemaakt in een wat strakkere vorm met een verchroomd of zilverkleurig frame. Deze variant komt mooi uit in een modern interieur waar verder geen messing, koper en goudkleuren toegepast zijn.

Kristallen Maria Theresia kroonluchter

Maria Theresia, keizerin van Oostenrijk in de achttiende eeuw, werd verliefd op kristallen Boheemse kroonluchters.
Sindsdien draagt dit type kroonluchter haar naam.
Dit type kenmerkt zich door platte, stalen armen die met een goudverf zijn afgewerkt. Elke arm is aan beide zijden bedekt met glazen stroken, vastgezet door glazen rozetten, die de buiging van de armen volgen.
Aan de armen hangen de pegels.
Het opgaande middendeel is opgebouwd uit een of meerdere siervazen.
De Maria Theresia kroonluchter toont erg helder door al het kristalglas en komt mooi uit in een licht interieur.

Zakkroonluchter, sac à perles, empire kroonluchter

De zakkroonluchter, sac à perles in het Frans of empire kroonluchter, is ontstaan in het midden van de achttiende eeuw.
Typerend is dat aan de onderzijde van de lamp de diamantkristallen of kralen in een zakvorm geregen zijn.
Vanaf de top van de lamp, de kroon, lopen ook kettingen van kristallen naar de ring waaraan de zak is gemonteerd.
Rondom de ring waren oorspronkelijk kandelaars bevestigd.
Na de introductie van de elektriciteit werden de kaarsen op de ring vervangen door gloeilampen en werden er ook gloeilampen in de lamp gemonteerd.
Daarna zijn er ook zakkroonluchters zonder kaarslampen met alleen binnenverlichting gemaakt.
Dit type is geliefd door zijn eenvoudige en strakke vorm en afgeschermd licht.

Italiaanse kroonluchter

Dit is een wat algemene benaming voor sierlijke kroonluchters met een frame van verguld metaal, vaak met bladeren en bloemen en rijk voorzien van pegels, soms gekleurd en kralenkettingen.
Deze kroonluchters tonen minder formeel en doen het goed in zowel klassieke als moderne interieurs, slaapkamers en serres.

Lantaarn en hallamp

In een hal en vestibule werd meestal een lantaarn opgehangen.
Kenmerkend voor een lantaarn is dat de kaarsen werden afgeschermd door ruiten tegen de wind.
De meest voorkomende vormen zijn rond en zeshoekig.
Een lantaarn kan sober zijn maar ook barok geornamenteerd, voor elke hal toepasbaar.

Plafonnière

Met de introductie van de gloeilamp werd het ook mogelijk om lampen direct tegen het plafond te bevestigen. Vooral in lage ruimtes waar gelopen wordt is dit een goede oplossing.
We hebben drie categorieën plafonnières, Italiaanse plafonnières, plafonnières met kristallen en plafonnières met een vaste kap.

Wandlampen, wandluchters

Wandlampen worden vooral gebruikt als lichtaccent aan een muur. Ook naast een spiegel is het handig om lampen te hebben die het gezicht verlichten.
We hebben Hollandse wandlampen, Italiaanse wandlampen, wandlampen met kristallen en diverse wandlampen.

Staande lampen, vloerlampen, bureaulampen, tafellampen

Een staande lamp is makkelijk te verplaatsen en daarom overal toepasbaar, op een bureau, een kastje of op de vloer. Prettig als leeslamp, om een donkere hoek uit te lichten en als verfraaiing van het interieur.

Bouillotte tafellamp

De Bouillotte lamp is een oud voorbeeld van een tafellamp, ontstaan in de 18e eeuw. Hij werd gebruikt voor het kaartspel Bouillottte. De lamp stond in het midden van de tafel en gaf zo licht op de kaarten zonder dat je erin keek. De kap schermt het kaarslicht af. De kap is verstelbaar omdat de lengte van de kaarsen variabel is.

Kasteellampen

In kastelen zijn de kamers groot en hoog, dit vraagt om een grote kroonluchter. Maar hoe groot een kroonluchter moet zijn, hangt ook van de persoonlijke smaak en de inrichting van de ruimte. Bij kamers rond de drie meter hoog is een diameter rond de 80 cm al voldoende. Met een doorsnede van een meter kan een kroonluchter een flinke kamer tot ruim vier meter hoog prima uitvullen, groter kan maar is niet nodig. Alleen in kerken of zalen van vele meters hoog worden vaak grotere lampen opgehangen.

De kroonluchter bij u thuis

De hoogte van de ruimte is belangrijk voor de omvang van de kroonluchter. Een kleine kroonluchter heeft al snel een hoogte van 40 cm en met ketting en plafondplaat totaal 60 cm.

Indien u onder de lamp door wilt kunnen lopen, moet de hoogte van de ruimte dan minimaal 260 cm zijn.

Indien de lamp boven een eettafel of salontafel komt te hangen, kan de lamp lager hangen en daardoor ook groter zijn. Wij adviseren een hoogte van minimaal 160 cm gemeten vanaf de vloer tot het laagste punt van de lamp. Een plafondhoogte van 240 cm is dan voldoende.

De doorsnede van onze kroonluchters varieert van 40 tot 100 cm. Voor de meeste kamers en zalen is dit groot genoeg.

Amsterdamse kroonluchter in Brussel

Deze grote Hollandse kroonluchter heeft bovenin het wapen van Amsterdam. De kroonluchter heeft een mooie plaats gekregen bij Nederlanders die een stadsvilla in Brussel bewonen.

In dit geval was het nog de vraag of deze kroonluchter met de omvang van een meter niet te groot zou zijn. Zoals de foto laat zien en in het echt blijkt, is dit dus niet het geval, de kamer is hier bijna vier meter hoog, dan is een lamp niet snel te groot.

Hieronder ziet u nog een paar voorbeelden van antieke lampen in een interieur

Geschiedenis van de kroonluchter

De geschiedenis van de kroonluchter gaat al terug tot de Middeleeuwen of verder. Er was toen alleen nog licht mogelijk van kaarsen en olielampen. In de 19 eeuw was er de eerste elektrische verlichting en licht van gaslampen, naast kaarsen en petroleum.
De eerste kroonluchters met gloeilampen zijn gemaakt vanaf 1911.
De gloeilamp is in 1879 door Edison uitgevonden maar pas vanaf 1911, door het gebruik van de wolfraamdraad, goed bruikbaar voor huishoudens.
Vanaf die tijd zijn er daarom ook veel elektrische lampen gemaakt en heeft dit de overhand genomen.

Hoe herken ik een antieke kroonluchter?

Een antieke kroonluchter is gemaakt voor kaarsen. Deze kroonluchters werden met de hand gemaakt, vaak in kleinere oplagen of in opdracht. Na de introductie van de elektriciteit en de gloeilamp zijn veel antieke kroonluchters voorzien van bedrading en fittingen. Deze lampen zijn onder meer te herkennen aan doorboorde vetvangers en kaarsenhouders. De bedrading loopt over of langs het frame. Vanaf 1910 en nog steeds worden vele kroonluchters nog steeds traditioneel gemaakt met de bedrading over het frame. Deze zijn te onderscheiden van een “echte” antieke kroonluchter omdat hier de bedrading van onderen in de kaarsenhouder bij de fitting uitkomt. De fittingen werden van hout gemaakt met een messing opzetstuk voor de gloeilamp.

Herkennen gaslamp

Ook gaslampen zijn omgebouwd voor elektriciteit, deze zijn te herkennen aan de gaskranen in de armen. De bedrading loopt hier door de armen, waar voorheen het gas door ging. Hier is de kraan verwijderd.

Wat is het verschil tussen glas en kristal ?

In Italië werden vanaf de zeventiende eeuw glazen kroonluchters gemaakt. Vooral de Venetiaanse kroonluchters zijn befaamd.

Aan het eind van de zeventiende eeuw is in Engeland het loodkristal ontdekt. Dit is glas waaraan een percentage lood is toegevoegd. Het lood in het glas breekt het licht zodanig dat dit uiteenvalt in alle kleuren van de regenboog. Door toevoeging van lood gaat het glas ook zingen als je er tegen aan tikt. Een nadeel is dat loodglas kwetsbaarder is. Halfkristal is glas met een geringe hoeveelheid lood.
Tegenwoordig wordt kristal gemaakt zonder toevoeging van metalen aan het glas. Dit noemen we kristalglas.

Bergkristal in kroonluchter

In de achttiende eeuw werden in Duitsland, Oostenrijk en Frankrijk kroonluchters behangen met bergkristal. Dit kristal werd gedolven in de Alpen. De stukken kristal werden met de hand geslepen in vele vormen. Alleen in antieke kroonluchters kunnen we dit kristal nog aantreffen.

Modern Boheems kristalglas

Veel kroonluchters uit de twintigste eeuw zijn met Boheems kristalglas behangen. Er zijn wel kwaliteitsverschillen te zien. De pegels zijn in een vorm gegoten en met de hand of machinaal geslepen. De kwaliteit van de vorm, het slijpen en het kristalglas zijn bepalend voor het eindresultaat.

Modern Swarovski Strass kristal

Het moderne Swarovski Strass kristal wordt tegenwoordig als het beste kristal beschouwd. Het is zeer helder, vrij van gebreken en heeft een unieke schittering. Strass kristal heeft een messcherpe facetsnede. Vanaf 1960 wordt dit kristal in kroonluchters gebruikt.

Gekleurd glas en kristal

Gekleurd glas of kristal in een antieke kroonluchter vraagt creativiteit en durf bij gebruik in een hedendaagse interieur maar het resultaat kan zeer exclusief zijn. In Italiaanse kroonluchters zien we dit vaak.

Duurzaamheid, hergebruik en natuurbeheer

Onze antieke kroonluchters zijn per definitie duurzaam. In onze bedrijfsvoering speelt duurzaamheid, hergebruik en natuurbeheer de hoofdrol. In de Hessencombinatie hebben wij een aantal artikelen gepubliceerd over deze thema’s. Deze artikelen zijn te lezen op de website van de Goedenberg waar wij twee toonzalen en stijlkamers hebben ingericht met kroonluchters en andere antieke verlichting.